Auteursrechten in het digitale tijdperk

Waarover werd gedebatteerd?

De richtlijn inzake ‘Auteursrechten in de Digitale Eengemaakte Markt’ gaat over de modernisering van het auteursrecht binnen de EU. Critici waren gekant tegen twee specifieke onderdelen van deze wet: artikel 11 (nu artikel 15) en artikel 13 (nu artikel 17). De wetgeving rond auteursrecht dateerde al uit 2001 en de Europese Commissie wilde de wetgeving aanpassen aan het huidige digitale tijdperk. Niet onlogisch, want tussen 2001 en 2019 is er op digitaal vlak natuurlijk heel wat veranderd.

De vernieuwde richtlijnen hebben als doel de copyrightregels aan te passen aan de moderne realiteit van social media, videocontent, … Dit om auteursrechtelijk beschermde werken veel beter te beschermen. Door de komst van social media, streamingdiensten, enz., delen we tegenwoordig met zijn allen massaal content en dat schendt in theorie eigenlijk vaak de auteursrechten.

De richtlijn kreeg groen licht van 348 Europese Parlementsleden, 274 stemden tegen en 36 onthielden zich.

Artikel 15 (eerst art. 11): linkbelasting

Artikel 15 is vooral in het voordeel van online uitgevers of online mediabedrijven (bv. nieuwssites). Voor hen is de ‘linkbelasting’ een nieuwe manier om geld te verdienen wanneer platformen als Facebook en Google naar hun content linken. Dit door middel van licentiegeld. Er wordt ook naar gerefereerd als ‘linkbelasting’ of ‘linktaks’.

Waarom?
Deze aanpassing komt er omdat veel uitgevers of mediabedrijven tijd, geld en moeite investeren voor actuele contentcreatie, en giganten als Google en Facebook ervandoor gaan met de winst, omdat zij grote hoeveelheden auteursrechtelijk beschermd materiaal aanbieden.

De veranderingen roepen controverse op. Tegenstanders noemen het een ‘moderne censuurmachine’ en vrezen dat veel creativiteit op die manier verloren zal gaan. Ze zien het als een barrière tussen kennis en kunst.

Wat verandert er voor jou?
Als privégebruiker eigenlijk niets. Content dupliceren mocht sowieso al niet. Heb je als professional wel een website met verwijzingen naar perspublicaties? Dan mag je vanaf nu enkel maar korte stukjes tekst gebruiken (snippets) om hiernaar te linken. De grote spelers of zoekmachines zullen licenties bij nieuwsuitgevers moeten afsluiten.

Artikel 17 (eerste art. 13): uploadfilters

Artikel 13/17 zorgt ervoor dat platformen als Youtube, 9GAG, Facebook, Reddit, enz. alle geüploade content van gebruikers moeten controleren op auteursrechten.

Waarom?
Met deze ‘uploadfilter’ moeten ze proactief voorkomen dat auteursrechtelijk materiaal zomaar wordt gedeeld. Voor veel technologiebedrijven is dit een doorn in het oog, maar vooral voor kleine platformen kan dit de doodsteek betekenen. Gelukkig werden ondertussen maatregelen getroffen, waarbij de kleinste spelers niet onder deze bepaling vallen.

Dergelijke ‘uploadfilters’ brengen heel wat kosten met zich mee. Technologiebedrijven moeten volgens de nieuwe wet samen met de rechthebbende maatregelen treffen om het uploaden van auteursrechtelijk beschermde video’s, foto’s en muziek tegen te houden.

Er werd gevreesd dat deze ‘censuur’ ervoor zal zorgen dat vooral kleine technologiebedrijven hieronder zullen leiden en dat leuke content zoals zogenoemde ‘memes’ of parodieën het net niet meer zouden halen.

In diverse landen gaan er petities rond om dit artikel tegen te gaan, omdat het een belemmering zou zijn voor de vrije meningsuiting. De petitie werd al miljoenen keer ondertekend.

Gelukkig werden er ondertussen toch verschillende maatregelen ingebouwd om content als memes, parodieën of satire toch te blijven gebruiken. Je mag auteursrechtelijk beschermde werken niet uploaden, met uitzondering:

• Als het gebruikt wordt als citaat;
• Als het gaat om een karikatuur, meme of parodie;
• Als er discussie/controverse is en het besproken moet worden (kritiek).

Wat verandert er voor jou?
Als privégebruiker heeft dit weinig invloed. Het was sowieso al uit den boze om auteursrechtelijk beschermd werk zomaar up te loaden zonder toestemming van de rechthebbende.

Voor een professional met een website verandert er op zich ook niet gigantisch veel. Als je niet als doel hebt om via het aanbieden van content winst te halen, dan verandert er niks. Is dat wel uit commerciële doeleinden, dan moet je zoals de nieuwe richtlijn het voorschrijft toestemming vragen aan de licentiehouder. Die kan dit ook weigeren.

Wat volgt nu?

Op 15 april 2019 kreeg de richtlijn groen licht. Op 17 mei 2019 verscheen de Richtlijn 2019/790 van 17 april 2019 inzake auteursrechten en naburige rechten in de digitale eenheidsmarkt in het Publicatieblad van de Europese Unie. De richtlijn gaat natuurlijk om meer dan bovenvernoemde artikels. Hier krijg je een overzicht van de belangrijkste aanpassingen.

Vanaf vandaag (7 juni 2019) krijgen de EU-lidstaten nog 24 maanden de tijd om de richtlijn in hun nationale wetgeving om te zetten (7 juni 2021). Dit geldt dus ook voor België.